Architektura powojennego okresu często kojarzona jest z niska jakością, szarością i prowizorycznymi rozwiązaniami. To spojrzenie jest w dużej mierze wynikiem przefiltrowania oceny tej architektury przez pryzmat systemu w ramach którego powstawała. Kiedy popatrzymy na nią z punktu widzenia historii architektury – dostrzeżemy, że był to czas nie tylko wyrabiania norm i propagowania ideologii ale także moment poszukiwania nowych form wyrazu i eksperymentowania z innowacyjnymi materiałami. W wyniku tych poszukiwań powstało wiele wyjątkowych kreacji, które do dzisiaj zadziwiają swoją formą. Architekci niejednokrotnie upatrywali ucieczki od obowiązujących norm w abstrakcyjnych formach projektowanych budynków, dzięki czemu stała się ona poniekąd poligonem wolności.

 

Wykład będzie omówieniem przykładów z terenu Europy Środkowej – od kosmicznych realizacji pomnikowych Dušan Džamonja, przez utopijne projekty Oskara Hansena aż po osiedla z wielkiej płyty.  Które z nich możemy nazwać „perełkami” a które „potworami”? Czy w ogóle takie biegunowe postawienie problemu oddaje złożoność i wielość form tej architektury? Wiele z przykładów socmodernizmu można paradoksalnie zaliczyć do obu kategorii. Łamiąc dotychczasowe zasady i eksperymentując z nowymi materiałami architekci tworzyli kreacje, które dziś wyglądają groteskowo. To jednak nie dyskwalifikuje ich z grona dzieł architektury, lecz wymusza na nas, współczesnych odbiorcach, szersze, bardziej wyczynowe na konteksty i wolne od ideologicznych filtrów, spojrzenie.

 

Projekt został dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.