„Logika prowadzi nas od punktu A do B, wyobraźnia zabierze nas wszędzie” – przywołajmy słowa Alberta Einsteina, mówiąc o sztuce i kulturze, zjawiskach społecznych, w których  fantazja i inwencja twórcza są najważniejsze. 

 

Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA to jedna z pierwszych publicznych instytucji kultury utworzona w Polsce po przełomie 1989 roku. Została zainicjowana przez miejscowe środowisko niezależnych artystów, sprzeciwiające się tradycyjnemu modelowi sztuki. Jedyną szansą na pełną realizację swoich projektów było dla nich stworzenie własnej przestrzeni artystycznej – wolnej od cenzury, uprzedzeń, stereotypów i zahamowań. Stary i zniszczony budynek dawnej łaźni miejskiej na ulicy Jaskółczej, oddany do użytku w 1908 roku, okazał się przestrzenią wprost stworzoną dla sztuki. Dzięki oddolnej inicjatywie artystów w 1998 roku, uchwałą Rady Miasta Gdańska, została powołana miejska instytucja kultury: Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA.

 

CSW ŁAŹNIA za główny cel stawia sobie prezentację i upowszechnianie uniwersalnych wartości sztuki współczesnej będącej częścią światowego dziedzictwa kultury poprzez ukazywanie najnowszych zjawisk w  sztuce w procesie ich przemian, reagowanie na aktualne zjawiska kulturalno-cywilizacyjne oraz edukację prowadzoną w tym kontekście poprzez organizację wystaw, wymiany artystycznej, nowatorskich programów edukacyjnych, konferencji naukowych, wykładów, koncertów i pokazów filmowych.

 

Organizujemy liczne koncerty, prezentacje filmowe, spotkania oraz panele dyskusyjne. Ze względu na duże zapotrzebowanie na tego typu przedsięwzięcia, w 2012 roku powstała placówka w Nowym Porcie: Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA 2 - Centrum Edukacji Artystycznej , gdzie poza wystawami można skorzystać z czytelni artystycznej, biblioteki, otwartej pracowni animacji, kina oraz bogatej oferty zajęć i warsztatów. Obiekt nazywany ŁAŻNIA 2 został nam powierzony do adaptacji na cele kulturalne w 2008 roku w ramach programu rewitalizacji Nowego Portu i, zgodnie z nazwą instytucji, znajduje się w budynku dawnej łaźni miejskiej przy ul. Strajku Dokerów 5.

 

Dwie placówki tworzą zintegrowaną w swoich działaniach przestrzeń artystyczną rozciągającą się od Dolnego Miasta aż do Nowego Portu. Dzięki naszym działaniom Gdańsk zyskuje nową oprawę wizualną w postaci instalacji artystycznych oraz atrakcyjnych działań z udziałem zapraszanych do współpracy artystów polskich i zagranicznych.

 

Obecnie jesteśmy zaliczani do najważniejszych instytucji wystawienniczych w Polsce. W roku 2012 CSW ŁAŹNIA znalazło się, jako jedna z 7 polskich galerii zaliczonych do 400 najciekawszych miejsc prezentujących sztukę współczesną na świecie, w prestiżowej publikacji Art Spaces Directory wydanej przez nowojorskie New Museum of Contemporary Art we współpracy z ArtAsiaPacific. Rok później Piotr Sarzyński w tygodniku Polityka umieścił ją wśród 20 najlepszych muzeów i galerii prezentujących sztukę współczesną w Polsce. Swoją markę Łaźnia zawdzięcza bogatemu programowi artystycznemu, promowaniu młodej i niezależnej sztuki, ale przede wszystkim współpracy ze znanymi artystami z zagranicy takimi jak Gerhard Richter, Gilbert i George czy Stelarc.

 

CSW ŁAŹNIA 1 i CSW ŁAŹNIA 2 to o wiele więcej niż zwykłe centra sztuki współczesnej. Placówki, na Dolnym Mieście oraz w Nowym Porcie, pełnią ważne funkcje artystyczne i kulturotwórcze w skali całego kraju oraz rewitalizacyjne i edukacyjne w przestrzeni zaniedbanych dzielnic Gdańska. Instytucja wpisuje się ze swoim programem w strategię Rozwoju Regionu oraz Programy Rewitalizacyjne. Realizowane przez nas projekty cieszą się dużą popularnością i uznaniem, dlatego wiele z nich przybrało formę cykliczną. Wśród nich są m.in.:

 

Galeria Zewnętrzna Miasta Gdańska – głównym celem tego projektu, rozpoczętego w 2004 roku, jest stworzenie kolekcji trwałych dzieł sztuki w przestrzeni miejskiej. Do tej pory zrealizowanych zostało wiele projektów, które przyczyniają się do rewitalizacji zaniedbanych dzielnic Gdańska. Na Dolnym Mieście istnieją już:  LKW Gallery (projekt Daniela Milohnica i Lexa Rijkersa), której znakiem rozpoznawczym jest zakleszczony pod wiaduktem TIR, a także przemieniające przejścia podziemne i przystanki projekty: Niewidzialna Brama zaprojektowana przez Front Studio z Nowego Jorku, Staging Anonymous Dominka Lejmana, Uncovered Esther Stocker oraz Krople Bursztynu autorstwa Freda Hatta i Daniela Schlapfera. W 2012 roku rozpoczęto współpracę z Pomorską Koleją Metropolitalną. Wydarzeniom Galerii Zewnętrznej Miasta Gdańska towarzyszą konferencje naukowe, cykle warsztatów i zajęć edukacyjnych.

 

Cities on the Edge to projekt oparty na odniesieniu do geograficznego usytuowania „na krawędzi”, definiującego tożsamość i tradycję miast portowych. W projekt ten zaangażowały się aglomeracje z całego świata, dzięki czemu możliwe jest nawiązanie szerokiego dialogu o tym, co lokalne i globalne, o kurczącym się świecie i informatycznej wiosce, z coraz silniejszą tendencją do unifikacji. Dzięki projektowi, miasta „na krawędzi” stają się miejscami w centrum, oknem pozwalającym przyjrzeć się bliżej danej kulturze i społeczności. Gdańsk zaangażował się w działania Cities on the Edge od 2008 roku. Liczne wydarzenia dotykały problemów wykluczenia i rewitalizacji, dotyczyły otwarcia się na kultury pozaeuropejskie, promowały lokalnych artystów i mało znane miejsca w Gdańsku, a także umożliwiały nawiązanie współpracy z zagranicznymi ośrodkami sztuki, co zaowocowało na przykład w 2011 roku  prezentacją po raz pierwszy w Polsce  młodych artystów  z Palestyny poprzez wystawę „Here & Now”, gdy równocześnie projektem Polish artist on the tour promowaliśmy polskich młodych twórców w Europie.  W 2012 roku wystawa Niechciani goście pokazana podczas Liverpool Biennale powstała w ramach projektu City States. Realizujemy także wspólne projekty mające na celu wypracowanie wymiany i metod współpracy w rejonie Morza Bałtyckiego (np. Art Line) czy krajami wschodniej części Europy.

 

Art+Science Meeting to trwający od 2011 roku cykl wystaw, konferencji, wykładów, programów edukacyjnych oraz publikacji opisujących, przybliżających  zagadnienia z pogranicza sztuki i nauki. Progresywna sztuka podejmuje dziś zadania badań kulturowych wpisując się przy tym zwykle w nurt teorii krytycznej, a również prowadzi dialog twórczo z biotechnologią, genetyką, informatyką, nanotechnologią, badaniami nad sztucznym życiem i sztuczną inteligencją, jak i z licznymi dyscyplinami inżynierskimi.

Nie jest to wyłącznie efekt nowych, samodzielnie formowanych aspiracji sztuki, lecz także wynik całego splotu okoliczności, oddziaływania wielu czynników, kształtowania się różnych tendencji społecznych i kulturowych. Należy do nich niewątpliwie i dwudziestowieczny proces przeobrażeń koncepcji dotyczących nauki, jej statusu, instrumentów i metod działania. 

Artyści stanowią tę „uwrażliwioną” grupę społeczną, która podejmuje wszystkie ważne dla naszej cywilizacji tematy. Nie obawiają się dotykać spraw jeszcze do końca niezbadanych. Poprzez swoją twórczość stawiają pytania, na które nauka – wymagająca twardego dowodu - nie ma jeszcze odpowiedzi. 

W ramach projektu realizujemy cykle warsztatów, koncertów i wykładów dotyczących muzyki eksperymentalnej pod tytułem Dźwiękowiska oraz Man Machine.

 

Inkubator to program prezentujący i promujący młodą sztukę. Pokazuje on to, co w niej najciekawsze, ujawnia tym samym nowy język sztuki. Jego celem jest ukazanie, zarówno odbiorcom, jak i kuratorom, olbrzymiego potencjału młodego pokolenia. Program jest otwarty na dyskusję, zakłada organizowanie prezentacji indywidualnych i grupowych, będących dobrym  momentem do wymiany doświadczeń. Pragniemy by Inkubator stał się platformą konfrontacji młodej sceny artystycznej i przyczynkiem do badań nad rodzącymi się w niej trendami.

 

In Progress jest cyklem regularnych spotkań z eksperymentalną muzyką współczesną, z działaniami muzycznymi połączonymi często ze sztuką teatralną akcjami parateatralnymi, tańcem, filmem i sztuką audiowizualną. Jest to projekt, który pozwala nie tylko posłuchać, ale i zrozumieć najnowsze trendy w muzyce polskiej i zagranicznej. 

 

Program Rezydencyjny to nowy punkt programu CSW ŁAŹNIA, który pragniemy  w przeciągu kilku następnych lat rozwijać. Rezydencje Artystyczne, głównie  z dziedziny sztuk wizualnych, adresowane są do artystów polskich i zagranicznych. Niektóre z nich będą nastawione na konkretny cel w postaci wystawy, inne bardziej na proces. Ważnym elementem całego projektu jest  współpraca z lokalną społecznością, uczenie się, eksperymentowanie oraz mobilność uczestników. W programie znajdą się rezydencje artystyczne, kuratorskie oraz intensywne kursy prowadzone przez specjalistów z zakresu kuratoringu i krytyki sztuki. 

 

Parakino to sposób na ukazanie szerszych związków filmu i sztuk plastycznych, oraz osadzenie języka filmowego w dyskursie estetycznym. Za pomocą projekcji przygotowanych przez zaproszonych kuratorów, ukazując zjawiska zachodzące na świecie w kontekście filmu i wideo, Parakino inicjuje atmosferę aktywnego współtworzenia dyskusji na temat roli wideo i filmu w kontekście języka nowych mediów. Za pomocą historii filmu eksperymentalnego i kina rozszerzonego ukazuje perspektywy rozwoju sztuk plastycznych, a szczególnie sztuki wideo, która w istocie kontynuuje na przestrzeni sztuki ów ruch wyjścia filmowców poza kino, zawsze wyprzedzający w swych radykalnych działaniach technologię.

 

W ramach Festiwalu In Out, trwającego od 2005 roku, organizowany jest konkurs na prace wideo, animacje, eksperymenty, dokumenty i fabularne etiudy filmowe. Konkurs jest skierowany do młodych artystów, którzy nie ukończyli 35 roku życia. Każda edycja kładzie nacisk na inne problemy artystyczne i społeczne. Celem wydarzenia jest stworzenie platformy dyskusji pomiędzy artystami, ukazanie aktualnego stanu sztuki filmowej, jak również skłonienie do refleksji nad światem i jego problemami.

 

Mistycy – Literaci – Wariaci to comiesięczny cykl spotkań autorskich, trwający od 2010 roku. Jego celem jest zapoznanie się z twórczością istotnych postaci z kręgu literackiej alternatywy. Zaproszeni autorzy reprezentują różne formy obecności w twórczości podziemnej. Łączy ich sprzeciw wobec represyjnej rzeczywistości społeczno-politycznej. Zebranie tych barwnych postaci tworzy nową perspektywę oceny publicznie nieakceptowanej literatury lat 80. i 90.

 

KinoPort - kino studyjne zlokalizowane w CSW ŁAŹNIA 2, którego działalność skierowana jest przede wszystkim do mieszkańców Nowego Portu. Szeroki wybór kina europejskiego, ze szczególnym uwzględnieniem produkcji polskich, oraz amerykańskiego kina niezależnego, przyciąga również widzów z całego Gdańska. Poza regularnym repertuarem studyjnym w KinoPorcie można zobaczyć klasykę kina światowego, wziąć udział w projektach edukacyjnych, przeglądach i replikach festiwalowych z zaproszonymi gośćmi.

Tworzenie kina typowo dzielnicowego umożliwia nam nawiązywanie nici współpracy i sympatii z mieszkańcami, ale w związku z tym, że działa w ramach Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia –wychodzić też z repertuarem dla całego Trójmiasta –zarówno progresywnym , nowatorskim , ale także nawiązującym do korzeni sztuki do historii –filmu, malarstwa , muzyki.

 

Otwarta pracownia animacji filmowej Animujemy Gdańsk, znajdująca się w CSW ŁAŹNIA 2, to miejsce wyposażone w najwyższej jakości sprzęt i oprogramowanie audiowizualne pozwalające tworzyć filmy przy użyciu najnowocześniejszych technik komputerowych. W pracowni przewidziane są różnego rodzaju warsztaty oraz konkursy dla dzieci, młodzieży, a także dla ludzi zawodowo zajmujących się animacją. Zajęcia w studiu filmowym mają pokazać młodym ludziom jak z biernego odbiorcy multimediów przeistoczyć się w kreatywnego twórcę filmów, a doświadczonym animatorom zaprezentować najnowsze programy i techniki animacji. Wśród licznych zadań pracowni ważna wydaje się także prezentacja dorobku Polskiej Szkoły Animacji oraz organizowanie spotkań z twórcami filmów animowanych.

 

Ważną rolę w programie CSW ŁAŹNIA odgrywa działalność edukacyjna. Lekcje sztuki połączone z warsztatami integrują tradycyjne oprowadzenie kuratorskie po wystawie z wykładem mającym na celu wprowadzenie w kluczowe zagadnienia sztuki współczesnej i warsztatami plastycznymi.  Celem programu  edukacyjnego jest przybliżenie kontekstu społecznego w sztuce współczesnej, jak również ukazanie różnorodności jej form i wielowątkowości. Warsztaty prowadzone są przez znanych polskich artystów dla dzieci i młodzieży. Artyści przygotowują autorski program, nawiązujący do ich twórczości. Celem szeregu warsztatów jest pobudzenie w dzieciach i młodzieży szkolnej (pełno- i niepełnosprawnej) kreatywności i chęci działania artystycznego, jak również zmotywowanie do twórczego działania i myślenia, odbiegającego od szablonowych zajęć szkolnych. Uczestnictwo w warsztacie ma pomóc uczestnikom w zrozumieniu, oswojeniu i zaangażowaniu się w szeroko rozumianą sztukę i kulturę, jak również stać się impulsem do ponownego odwiedzenia instytucji kulturalnej. Ponadto działania z zakresu edukacji artystycznej ukierunkowane są na wspieranie inicjatyw promujących kształcenie i edukację osób starszych.

 

W CSW ŁAŹNIA 2 znajdują się biblioteka i czytelnia, prowadzone przez Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną w Gdańsku, które oferują dostęp nie tylko do tradycyjnej książki, ale również do zasobów elektronicznych. Nowoczesne wyposażenie biblioteki uwzględnia potrzeby osób niewidomych i niedowidzących.

 

Jadwiga Charzyńska

Dyrektor CSW ŁAŹNIA