Konferencja „Wpływ sztuki na wizerunek miasta”

Centrum Edukacji Artystycznej Łaźnia2, ul. Strajku Dokerów 5, 80-544 Gdańsk

29.10.2014

Jednym z głównych zagadnień, którym poświęcony jest międzynarodowy projekt “Bliski nieznajomy: promocja wzajemnego zrozumienia pomiędzy mieszkańcami Gdańska, Kaliningradu i Kłajpedy poprzez umożliwienie wymiany w dziedzinie współczesnej sztuki i kultury” jest przestrzeń publiczna i miejsce, jakie zajmuje w niej sztuka. Polscy, litewscy i rosyjscy partnerzy projektu dzielą się doświadczeniami w tej dziedzinie i organizują wymianę artystów, którym stwarza się możliwości realizacji prac w miastach, które ze sobą współpracują. Zaplanowaliśmy również konferencję teoretyczną, w czasie której chcemy po pierwsze poddać krytycznemu oglądowi powstające realizacje, a po drugie skupić się nad tym, w jaki sposób sztuka może przyczynić się do kształtowania wizerunku współczesnego miasta.

 

Zarówno artyści jak i kuratorzy, a także pracujący w instytucjach wystawienniczych organizatorzy życia artystycznego w ciągu ostatnich kilkunastu lat szczególny nacisk kładą na rolę sztuki w kreowaniu relacji społecznych. Twórca pojęcia sztuki relacyjnej, Nicolas Bourriaud, pisze, iż jako odbiorcy literatury, muzyki, filmu lub sztuk teatralnych występujemy jako jednostki. Jedynie sztuka wizualna daje nam możliwość spotkania, bycia razem i dzielenia się odbiorem estetycznym. W najpełniejszym wymiarze postulat ten spełniany jest w sytuacjach, gdy sposobność do zetknięcia się ze sztuką nadarza się w przestrzeni miasta, czasami nawet w sposób nieoczekiwany przez potencjalnych odbiorców. Dlatego też nietrudno zauważyć, iż w ostatnich latach właśnie takie prezentacje sztuki w przestrzeni miejskiej cieszą się ogromną popularnością. Można śmiało powiedzieć o panującej „modzie” na nie. Nie trzeba już nikogo namawiać do organizowania i finansowania tego rodzaju wydarzeń. Nadszedł czas by zastanowić się nad ich ewaluacją. Takie też zadanie wyznaczamy sobie podczas tej konferencji. Chcemy jednak doprecyzować swoje stanowisko i główny punkt zainteresowań.

 

Refleksja nad miastem w nieodłączny sposób połączona jest z etyką życia publicznego. Odnosząc się do niej, w sposób szczególny uwypuklić chcemy fenomen gościnności jako wyjątkowo istotny w kreowaniu pozytywnych relacji pomiędzy mieszkańcami i użytkownikami przestrzeni miejskiej. Gościnność jest tu postrzegana jako nasze pełne przychylności wyjście na spotkanie zarówno z innymi mieszkańcami jak i otwarcie się na Innego. Podstawowym warunkiem jej realizacji jest akceptacja i tolerancja oraz zawieszenie tak aktualnie obecnej polaryzacji wprowadzającej rozróżnienie na „nas” wobec „Innych”. „Skoro przyjmuję kogoś, aby zachowywać się jak gospodarz godny tego miana, nie wydaję rozkazów, pozwalam mu wejść, unikam wszelkiego nacisku, wszelkiego nakazu” – mówi Derrida. Tylko wtedy uda się nam funkcjonować RAZEM  a nie tylko OBOK SIEBIE.

Dla uściślenia należałoby sprecyzować, kim w wypadku naszych trzech miast – Gdańska, Kaliningradu i Kłajpedy – jest ów Inny. – Przybysz? Podróżny? Turysta? Wędrowiec? Przybywający do pracy? Niekoniecznie przecież jest nim imigrant, jak to ma miejsce w miastach zachodnioeuropejskich. Może na Litwie jest nim obywatel należący do mniejszości rosyjskiej lub polskiej? Może we wszystkich tych miastach jest to ciągle jeszcze kobieta, staruszek, osoba niepełnosprawna, bo urbaniści ciągle jeszcze mają tendencję do projektowania przestrzeni dostosowanej do potrzeb zdrowych i sprawnych mężczyzn?  Czy w takim razie sztuka może przyczynić się do tego, by w mieście KAŻDY mógł poczuć się dobrze? I jaki w tym świetle potencjał niosą projekty realizowane w przestrzeni publicznej w ramach projektu Bliski Nieznajomy? Czy mają one charakter dialogiczny, włączający, czy też zatrzymują się na roli ozdobnika miejskiego życia? Innymi słowy: estetyzują czy są nośnikami zmiany? Do jakiego stopnia my, jako twórcy i organizatorzy tego rodzaju działań możemy przyczynić się do spełnienia postulatu irlandzkiego artysty i kuratora Paula O’Neilla o „tworzenie pewnego sensu egzystowania na zewnątrz” poprzez tworzenie takich warunków, w których „różne grupy społeczne mogą się mieszać, współżyć ze sobą i poszukiwać >>(per)formatywnej podstawy dla tworzącej się wspólnoty<<”?