Od początku lat 90. awangarda szwajcarskiej architektury nawiązuje do tradycji modernizmu – korygując, rozwijając, a czasem po prostu kopiując tematy estetyki formy, organizacji i funkcji przestrzeni, urbanistyki czy ideologii.
Do początku lat 90. w Polsce budowane są osiedla z wielkiej płyty – zdegenerowane potomstwo późnego modernizmu powojennej Europy, w szczególności jej środkowowschodniej odmiany.

Dystans polityczny, geograficzny i kulturowy istniejący pomiędzy Polską i Szwajcarią do roku 1989 uczynił możliwym owo paradoksalne przesuniecie w rozwoju myśli architektonicznej. Jako wynik tego zjawiska można tłumaczyć trudności z uzyskaniem szerokiej akceptacji społecznej dla pracy szwajcarskich architektów w Polsce. Najbardziej widocznym przykładem może być tutaj publiczna debata wokół projektu Krystiana Kereza na Muzeum Sztuki Współczesnej w Warszawie. Z drugiej strony, obserwując aktualne projekty rozwoju szwajcarskich miast, jak na przykład Erich, Affoltern i Oerlikon, można odnieść wrażenie powielania schematów urbanistycznych negatywnie wypróbowanych w Polsce dwie dekady wcześniej. Pozostaje pytanie, czy wypełnione znacznie lepszą jakościowo masą budowlaną są w stanie okazać się sukcesem przestrzeni.

Sukces szwajcarskiej architektury ostatniego 20-lecia opiera się w dużej mierze na szacunku do tradycji i konsekwentnym rozwoju wartości, wypracowanych przez poprzednie generacje. W tym wypadku są to również roczniki architektów tworzących tak zwane „blokowiska“ - czyli podmiejskie osiedla według założeń modernistycznej urbanistyki: monofukcjonalne satelity mieszkaniowe, budowane w oparciu o industrialne metody prefabrykacji powtarzalnych elementów. Ten okres historii możemy uznać za swoisty „wspólny mianownik“ europejskiej architektury. Od tego punktu jej drogi rozchodzą się jednak w najróżniejszych kierunkach. O ile szwajcarska architektura skutecznie oparła się szaleństwu megalomanii i dyktatowi masowości produkcji, o tyle w Polsce budownictwo osiedlowe osiągało coraz bardziej kuriozalny i nieludzki wymiar. Psychiczny opór przed przejęciem sztafety od naszych poprzedników jest wiec w kontekście polskim jak najbardziej zrozumiały. Niemniej jest to dziedzictwo nie pozbawione wartości i jego odrzucenie wyraźnie zuboża współczesne myślenie planistów.

Realizowany w CSW Łaźnia projekt MODERNIZM – POMIĘDZY WIELKĄ PLYTĄ A MINIMALIZMEM, na który składają się warsztaty architektoniczne i cykl wykładów, zakłada szczegółową analizę porównawczą późnego modernizmu w Polsce i neomodernizmu w Szwajcarii. Płaszczyznami analizy będą: założenia ideologiczne, socjologiczne, urbanistyczne, konstrukcyjne, procesualne i estetyczne architektury. Celem projektu jest wykazanie jakościowych różnic i podobieństw we współczesności architektonicznej obu krajów oraz analityczne rozpoznanie potencjału projektowego, jak i popełnionych podczas planowania i realizacji błędów wybranych polskich osiedli mieszkaniowych okresu „wielkiej płyty”, przy użyciu współczesnych projektów szwajcarskich jako modelu porównawczego.

Pięciodniowe zajęcia warsztatowe poprowadzą Piotr Fortuna i Piotr Brzoza - polscy architekci pracujący w wiodących szwajcarskich pracowniach architektonicznych. Warsztatom będą towarzyszyć wykłady prof. Wiesława Andersa (Politechnika Gdańska), dr Jacka Friedricha (ASP w Gdańsku, UG), Matthiasa Heinza i Mathiasa Stockera (pool Architekten, Zürich) i Daniela Kissa (ETH Zürich).

Kuratorzy projektu: Anna Szynwelska, Piotr Brzoza, Piotr Fortuna

Lista uczestników zakwalifikowanych do udziału w warsztatach (link) >>>


Warsztaty realizowane w ramach projektu Galeria Zewnętrzna Miasta Gdańska
Projekt wspierany przez Szwajcarską Fundacją dla Kultury Pro Helvetia

Program wykładów i wydarzeń w ramach warsztatów architektonicznych MODERNIZM – POMIĘDZY WIELKĄ PŁYTĄ A MINIMALIZMEM w CSW Łaźnia w Gdańsku


Czwartek, 19 listopada 2009
16:00  WPROWADZENIE DO WARSZATÓW i OTWARCIE WYSTAWY: AGATA NOWOSIELSKA – MASY |malarstwo|
Anna Szynwelska |CSW Łaźnia|

16:30  40 LAT MINĘŁO JAK JEDEN DZIEŃ. POLSKIE BUDOWNICTWO MIESZKANIOWE LAT 60.–80. KONTRA WSPÓŁCZESNY MODERNIZM SZWAJCARSKI 
Piotr Fortuna & Piotr Brzoza

18:00  MOJE DOŚWIADCZENIA Z KSZTAŁTOWANIA OSIEDLI MIESZKANIOWYCH W LATACH 1960–1980
prof. Wiesław Anders |Politechnika Gdańska|


Piątek, 20 listopada
18:00  KONCEPCJE URBANISTYCZNE Z LAT 70. REWIZJA
Mathias Heinz & Matthias Stocker |POOL Architekten Zürich|


Sobota, 21 listopada
18:00  URBANISTYCZNA NORMALNOŚĆ I KIERUNKI PROCESÓW ROZBUDOWY W EUROPIE WSCHODNIEJ
Daniel Kiss |ETH Zürich|


Niedziela 22 listopada
18:00  OSIEDLE MIESZKANIOWE W EPOCE NOWOCZESNEJ. IDEA I PRAKTYKA 
dr Jacek Friedrich |ASP w Gdańsku, UG|


Poniedziałek 23 listopada
18:00  OTWARCIE WYSTAWY: PREZENTACJA PROJEKTÓW WYKONANYCH PODCZAS WARSZTATÓW